Wat is een aptoniem?
Een aptoniem is een van mijn favoriete woordsoorten. Het woord is afgeleid van het Latijnse ‘apto’ dat 'geschikt' betekent. ‘Niem’ komt van het Griekse ‘onoma’, wat staat voor 'naam'. Een aptoniem is een naam die aansluit op datgene wat de drager ervan in het dagelijks leven doet. Fictieve aptoniemen worden veel gebruikt in stripverhalen. In de strips over Asterix is bijvoorbeeld Kakofonix de bard, Hoefnix de smid en Kostunrix de visboer. Maar ook in de werkelijke wereld komen aptoniemen regelmatig voor.
Nomen est omen
In de Oudheid wisten ze het al. De Latijnse uitdrukking ‘nomen est omen’ betekent letterlijk: de naam is een voorteken. Het gaat er hierbij om dat de levensloop van een persoon goed past bij zijn of haar geboortenaam. Anders gezegd: de geboortenaam zou kunnen leiden tot een voorbestemming. Het betreft hier dus niet de familienaam die in de 18e eeuw is ontstaan uit het beroep van iemand.
Familienaam
Een familienaam wordt vaak achternaam genoemd, omdat de naam in Nederland en de meeste Europese landen na de voornaam komt. Een achternaam kent vier naamvormen:
- Afstammingsnaam; naam die duidt op van wie de naamdrager afstamt of een andere relatie aangeeft: bijvoorbeeld Janssen, De Jong;
- Geografische naam; naam die duidt op waar iemand vandaan komt of van afstamt: bijvoorbeeld Van den Berg, De Vries;
- Beroepsnaam; naam die een beroep, dagbesteding of een nog ruimere bezigheid beschrijft: bijvoorbeeld De Boer, Burger.
- Eigenschapsnaam; naam die een fysieke of psychische eigenschap aangeeft: bijvoorbeeld De Wilde, Kijk in de Vegte.
Aptoniem?
Terug naar het aptoniem. Je kunt ze spotten als je kijkt naar het journaal of actualiteitenprogramma’s op tv. Voorbeelden zijn: Leo Beenhakker, oud-voetballer en voetbaltrainer, en Diana Woei, presentatrice van het weerbericht in het NOS Journaal. Is mijn eigen naam een aptoniem? Aangezien ik twee boeken heb geschreven, beschouw ik mijn eigen naam als een halve aptoniem...