Kennisbank schrijver

Accent aigu

Het accent aigu is een streepje naar rechts (café).

Accent circonflexe (dakje)

Het zogenaamde dakje is sinds 1995 verdwenen bij de a, o en u (compote, debacle). De letters e en i hebben nog wel een accent circonflexe (gênant, maîtresse).

Accent grave

Het accent grave is een streepje naar links (carrière).

Apostrof

De apostrof gebruik je onder andere bij woorden in de tweede naamval die op een sisklank eindigen (Jos' auto) en in afleidingen van cijfer- en letterwoorden (A4'tje).

Auteur

De schepper van een boek, bundel of artikel op het gebied van letterkunde.

Auteursrecht

Het uitsluitend recht van de maker of een eventuele rechtverkrijgende van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst om dit openbaar te maken of te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen bij de wet gesteld.

Banderol

Een banderol is een wikkel van papier dat om je boek gaat. Op deze wikkel kun je een korte tekst plaatsen of je kunt hem aan laten sluiten op het ontwerp van het boek.

Bibliografie

Literatuurlijst, lijst met publicaties.

Binnenwerk

Het binnenwerk van een boek zijn de samengebonden katernen, waar de omslag omheen zit. Het bestaat uit een Franse titelpagina, copyrightpagina, titelpagina, de hoofdstukken, eventueel een index of woordenlijst, en een colofon.

Blokdruk

Dit is de oudste boekdrukkunst, die zijn oorsprong in China heeft. De tekst of afbeelding werd omgekeerd op een houten blok geschreven, dat dan werd gebruikt in een drukpers.

Boekdrukkunst

Het mechanische proces om geschriften te vermenigvuldigen door middel van een drukpers.

Boekenkaft

Boekenomslag ter bescherming van het boek, en om de pagina's bij elkaar te houden. Het bestaat uit de cover, Backcover en rug, en kan een hard of soft cover zijn.

Boekenlegger

Dun voorwerp dat wordt gebruikt door de lezer om te onthouden waar hij/zij is gebleven.

Boekformaat

De grootte van een boek. De meest gangbare formaten zijn folio (meer dan 35 cm), quarto of kwarto (vierkant tussen 25 en 35 cm), en octavo (17 tot 24 cm, standaard voor leesboeken).

Boekopmaak

Proces voor het drukken van een boek, waarbij het binnenwerk het juiste formaat krijgt, de tekst en afbeeldingen op de juiste plaats worden gezet, en de omslag wordt ontworpen.

Boektitel

De naam van een boek. Een goede boektitel maakt nieuwsgierig en trekt de aandacht.

Bovenkast

Hoofdletter of kapitaal.

Broodtekst

De aaneengesloten proza van een boek of krant- of tijdschriftartikel.

Colofon

Pagina in het boek met vermelding van auteur, illustrator, jaar van uitgave, ISBN, uitgever, de hoeveelste druk, en of het een gewijzigde of herziene druk betreft.

Congruentie

Het onderwerp van een zin moet hetzelfde getal (enkelvoud of meervoud) hebben als de persoonsvorm.

Contaminatie

Het door elkaar halen van woorden of uitdrukkingen (*opnoteren = opschrijven/noteren).

Corrector

Tekstredacteur, degene die de tekst nakijkt op taal-, spelling- en stijlfouten.

Digitaal drukken

Digitaal drukken is een technologie die in de jaren negentig werd geïntroduceerd. Als een bestand digitaal wordt gedrukt, wordt het geproduceerd zonder gebruik te maken van analoge films of drukplaten. Het bestand (bijvoorbeeld een PDF formaat) is direct naar de pers verzonden en afgedrukt.

E-book

Een e-book, of e-boek, is een digitale versie van een gedrukt boek.

Ex libris

Dit is een eigendomsmerk dat in een boek wordt geplakt, gestempeld of gestanst.

Foliedruk

Een veredelingstechniek waarbij een dunne kleur- of metaalfolie op de vaak kunstlederen cover wordt aangebracht. De folie is vaak van goud of zilver en geeft het drukwerk een extra chique uitstraling.

Franse titelpagina

Dit is de (bijna) lege eerste pagina in een boek, die aan het schutblad of de omslag van het boek vastgelijmd zit. Daardoor kan deze eerste bladzijde van een boek niet helemaal worden geopend.

Groene Boekje

De Woordenlijst Nederlandse Taal, een overzicht van de officiële spelling van Nederlandse woorden zoals deze volgt uit besluiten genomen door de Nederlandse Taalunie.

Haar-ziekte

Het gebruik van het verwijswoord 'haar' bij een mannelijk of onzijdig zelfstandig naamwoord.

Hardcover

Boek met harde kaft. Vaak heeft dit boek ook nog een losse papieren omslag dat om de kaft is gevouwen.

Hoogdruktechniek

Druktechniek waarbij inkt wordt geplaatst op de verhoogde gedeelte van een drukvorm zoals stempel, houtsnede of linosnede.

Idioom

Eigenaardigheden van een taal.

Incunabel

Een incunabel of wiegendruk is een boek gedrukt met losse letters in Europa vóór 1 januari 1501.

Index

Lijst met trefwoorden en bijbehorende paginanummers.

Interpunctie

Het plaatsen van leestekens als punten en komma's.

Inversie

Inversie is het plaatsen van het onderwerp achter de persoonsvorm in een hoofdzin. Dit kan bij een vragende zin of wanneer de zin niet met het onderwerp, maar met een ander zinsdeel begint (Gaan we morgen weg? Morgen gaan we weg).

ISBN

Internationaal Standaard Boeknummer. Dit is een unieke identificatiecode van een boek. Het bestaat uit vijf groepjes van totaal dertien cijfers. Het eerste groepje geeft het soort artikel aan (978 voor boeken). Daarna volgt een registratiegroep, die doorgaans het land van publicatie of het taalgebied aangeeft. Dan is er de uitgeversaanduiding, vervolgens de titelaanduiding, en als laatst komt er een controlegetal.

Kapitaalband

Een stoffen band die wordt geplaatst in de rug van hardcoverboeken.

Katern

Verzameling van in elkaar geschoven perkament of papier, die samen de basis vormen voor het boekbinden.

Klinkerbotsing

Twee klinkers op een lettergreepgrens die één klank vormen. Dit wordt opgelost met een streepje of trema: beïnvloeden, intuÏtie.

Koppelteken

Het koppelteken is een kort streepje dat gebruikt wordt als een verbindingsteken in sommige samengestelde woorden.

Kopij

De tekst van een nog niet gepubliceerd boek.

Leeslint

Leeswijzer in de vorm van een smal lintje.

Lemma

Trefwoord

Lettertypes

Een lettertype of font is een set tekens die letters, cijfers en leestekens uitbeelden. Bekende lettertypes zijn Arial, Times New Roman en Calibri.

Manuscript

Een met de hand geschreven tekst, of de tekst van een nog niet gepubliceerd boek.

Marge

Witte rand om het gedrukte op een bladzijde.

Monoprint

Druktechniek waarbij de plaat met inkt slechts één keer wordt gebruikt.

Nederlandse Taalunie

Kennis- en beleidsorganisatie voor de Nederlandse taal.

NUR

Nederlandstalige Uniforme Rubrieksindeling. Een NUR-code is een driecijferige code die het onderwerp van een boek aanduidt. Zo staat code 300 voor 'Literaire fictie algemeen'.

Offset drukken

Offset druk is één van de meest gebruikte druktechnieken, en is vooral geschikt voor grote oplages die snel klaar moeten zijn. Het wordt daarom veel gebruikt voor tijdschriften en kranten.

Onderkast

Kleine letter.

Ondertitel

Extra zin om de boektitel toe te lichten.

Opaciteit

Mate van lichtondoorlaatbaarheid van materiaal. Papier met een lage opaciteit is transparant.

Opdikkend papier

Opdikkend papier wordt gebruikt om de dikte van een boek te vergroten zonder dat het zwaarder wordt.